Radykalnie Otwarta Terapia Dialektyczno-Behawioralna (RO-DBT) została opracowana przez dr Thomasa R. Lyncha w celu pracy nad problemem nadmiernej kontroli. Podobnie jak w klasycznej wersji terapii dialektyczno-behawioralnej (DBT) początki rozwoju RO DBT leżą w obserwacjach klinicznych dr Lyncha, który stwierdził, iż istnieje grupa klientów zgłaszających się po pomoc, która nie odnosi korzyści ze standardowych oddziaływań terapeutycznych. Analizując cechy charakterystyczne dla tej grupy dr Thomas Lynch opracował sposób rozumienia problemów i wynikające z niego techniki pracy pomocne dla osób, których funkcjonowanie oparte jest na nadmiernej kontroli.
Wyniki badań wskazują, że terapia RO DBT jest pomocna dla osób z cierpiących z powodu przewlekłej depresji, opornych na leczenie zaburzeń lękowych, jadłowstrętu psychicznego, zaburzeń ze spektrum autyzmu oraz zaburzeń osobowości takich jak osobowość obsesyjno-kompulsyjna, unikająca, schizoidalna.
Problem nadmiernej kontroli
Osoby charakteryzujące się nadmiernie kontrolującym (overcontrol – OC) stylem radzenia sobie mają tendencję do poważnego traktowania życia, stawiania wysokich standardów sobie i innym, ciężkiej pracy, właściwego zachowania i często poświęcają osobiste potrzeby, aby osiągnąć pożądane cele lub aby pomagać innym. Jednocześnie osoby te mają często problem w nawiązywaniu bliskich i serdecznych więzi z innymi ludźmi. Nadmierna kontrola ma swoje jasne i ciemne strony. Pomimo wielu plusów, może negatywnie wpływać na relacje interpersonalne wymagające przeciwnych umiejętności – otwartości, elastyczności i spontaniczności, może również powodować problemy z przystosowaniem się do zmiennych warunków środowiskowych.
Ponadto istnieją dowody na to, że osoby z przewlekłymi problemami ze zdrowiem psychicznym, takimi jak odporna na leczenie lub przewlekła depresja i jadłowstręt psychiczny charakteryzują się funkcjonowaniem opartym na nadmiernej kontroli. Funkcjonowanie takie obejmuje m.in. nieadaptacyjny perfekcjonizm, sztywność poznawczą, nadmierną potrzebę stałości, silną potrzebą dotyczącą zachowania struktury i symetrii, tendencję do samokrytyki, sztywne oczekiwania wobec siebie i innych, nadmierną kontrolę spontanicznych emocji, nasilone obawy przed popełnianiem błędów, izolację społeczną oraz brak bliskich relacji interpersonalnych. Osoby z nadmierną kontrolą często po prostu nie wiedzą jak nawiązywać i tworzyć bliskie relacje. Ogólnie rzecz biorąc, kontrola bywa niezmiernie pomocna kiedy mamy do czynienia z wykonywaniem zadań (planowanie, organizacja, wykonywanie obowiązków w pracy), ale jest jednocześnie ogromną trudnością kiedy w grę wchodzą emocje lub relacje międzyludzkie.
Radykalnie otwarta dialektyczna terapia behawioralna
Radykalnie otwarta dialektyczna terapia behawioralna (RO DBT) to podejście terapeutyczne oparte na dowodach opracowane specjalnie z myślą o problemach związanych z nadmierną kontrolą. Radykalna otwartość jest podstawową zasadą i umiejętnością w RO DBT. Reprezentuje połączenie trzech zdolności uznanych za niezbędne dla dobrostanu emocjonalnego: otwartości, elastyczności i więzi społecznych. Radykalna otwartość oznacza rozwijanie pasji by działać w sposób otwarty i elastyczny, podejmowanie nowych wyzwań z ciekawością i zaangażowaniem. Według autora, Thomasa Lyncha, jest to coś więcej niż uważna świadomość, czyli obserwowanie pojawiającego się napięcia i dyskomfortu. Radykalna otwartość to aktywne poszukiwanie tych obszarów naszego życia, których chcemy uniknąć lub które mogą być niewygodne – w celu uczenia się elastyczności i nowego sposobu patrzenia na siebie i świat. Obejmuje celową praktykę dociekania oraz otwartość na możliwość popełniania błędów czy mylenia się – z intencją wprowadzania zmian w sobie samym, jeśli zajdzie taka potrzeba. Lynch twierdzi, że zdolności klientów do nadmiernej samokontroli stanowią zarówno błogosławieństwo, jak i przekleństwo. Ich wrodzona zdolność do hamowania impulsów pozwala im odraczać gratyfikację i pracować ciężej niż większość ludzi, jednak kompulsywna samokontrola i przetwarzanie informacji skoncentrowane na szczegółach często negatywnie wpływają na relacje społeczne i poczucie dobrobytu, prowadząc do izolacji i poczucia samotności. Dlatego zamiast koncentrować się na tym, jak działać lepiej lub starać się bardziej, głównym celem RO DBT jest pomoc klientowi z OC w nauce ponownego dołączenia do plemienia i budowania silnych więzi społecznych z innymi.
Ogólny zarys terapii RO DBT
RO DBT jest zazwyczaj realizowana przez połączenie tygodniowych 1-godzinnych indywidualnych sesji i 2 godzinnych zajęć treningu umiejętności w formie grupowej.
Chociaż RO DBT był pierwotnie opracowany jako program leczenia ambulatoryjnego,obecnie w Stanach Zjednoczonych jest on również stosowany na przykład w szpitalach i placówkach sądowych.
RO DBT została opisana jako całkowicie „nowe” podejście terapeutyczne, ponieważ wprowadza pewne nowe teoretyczne perspektywy i interwencje lecznicze, których nie znaleziono w innych terapiach. Na przykład RO DBT różni się od większości innych metod leczenia tym, że indywidualne samopoczucie jest nierozerwalnie związane z odczuciami i reakcjami większej grupy lub społeczności. Tak więc to, co dana osoba czuje lub myśli jest uważane za mniej ważne w RO DBT, podczas gdy najważniejsze jest to, jak dana osoba komunikuje lub społecznie sygnalizuje wewnętrzne lub prywatne doświadczenia innym członkom plemienia (członkom grupy lub społeczeństwa) i jaki jest wpływ tych komunikatów na więzi społeczne.
RO DBT to pierwsze na świecie podejście terapeutyczne, w którym priorytetem jest sygnalizowanie społeczne, a praca nad nim jest uznawana za główny mechanizm zmiany. Ten główny cel terapeutyczny wynika z badań wykazujących, że osoby z nadmierną kontrolą mają podwyższoną biotemperamentalną wrażliwość na zagrożenie, która utrudnia im osiągnięcie poczucia bezpieczeństwa. Kiedy ludzie czują się bezpiecznie, naturalnie odczuwają chęć eksploracji i elastycznej komunikacji z innymi. Aby poradzić sobie z tą trudnością RO DBT uczy klientów, jak stosować niewerbalne strategie sygnalizowania społecznego w celu zwiększenia łączności społecznej i wyrażania emocji w sposób odpowiedni do kontekstu. Uczy także umiejętności aktywujących obszary mózgu związane z systemem bezpieczeństwa społecznego i chęci nawiązywania relacji z innymi. Wreszcie radykalna otwartość obejmuje umiejętności aktywnego poszukiwania własnych „ślepych punktów” – tego co nieznane dla danej osoby, aby nabyć umiejętności elastycznego uczenia się w ciągle zmieniającym się otoczeniu.
Czy RO DBT jest skuteczna?
Pojawia się coraz więcej badań potwierdzających skuteczność RO DBT. Informacje na ten temat można znaleźć analizując badania eksperymentalne, podłużne i korelacyjne, w tym trzy randomizowane badania kontrolowane (RCT), które dotychczas były prowadzone głównie w populacji amerykańskiej.
Obecne badania, szkolenia i praca kliniczna RO DBT objęły różne grupy wiekowe (dzieci, młodzież, osoby starsze), różne zaburzenia (anoreksja, przewlekła depresja, autyzm, zaburzenia osobowości z zaburzeniami współczulnymi, lęk oporny na leczenie), różne kultury i kraje w tym w Europie i Ameryce Północnej oraz różne miejsca (placówki sądowe, szpitale, terapia ambulatoryjna).
Szczegółowe informacje na temat przeprowadzanych badań można znaleźć m.in. Na stronie:
https://www.radicallyopen.net/research-on-ro-dbt/